Çocuklarda Özgüven Gelişimi: Anne Babalar İçin Yol Haritası
Özgüven, kişinin kendisinden memnun olması, çevresiyle barışık yaşaması ve kendi potansiyeline güven duyması demektir. Çocuğun özgüveninin yüksek olması anne babaları mutlu ederken, özgüven eksikliği ise; aşırı uyum gösterme, yalnızlık, eleştirilere karşı hassasiyet, güvensizlik, çekingenlik gibi durumlarla kendini gösterebilir. Bu nedenle anne babalar, çocuklarının özgüven gelişimine büyük önem verirler.
Ancak özgüven, sayısal değerlerle ölçülebilecek bir özellik değildir. Zaman zaman anne babalar, çocuklarının davranışlarını yanlış yorumlayabilir.
- Parkta annesinden ayrılıp tanımadığı biriyle sohbet eden,
- Grup içinde sürekli arkadaşlarının sözünü kesen,
- Okul gösterisinde rahatlıkla sahneye çıkan çocuk…
bu davranışlarıyla “özgüvenli” olarak tanımlanabilir. Oysa özgüven, sınırsızlıkla karıştırılmaması gereken bir kavramdır.
Özgüvenin Temeli: Sağlıklı Ebeveyn-Çocuk İlişkisi
Gerçek anlamda kendine güvenen çocuklar yetiştirmenin temelinde olumlu ebeveyn-çocuk ilişkisi vardır.
- Çocuğun sevgi, ilgi, kabul ve güven gibi temel ihtiyaçlarının zamanında karşılanması, onun kendisini değerli hissetmesini sağlar.
- Bu sayede çocuk, kazandığı özerklik doğrultusunda çevresini keşfeder.
- Demokratik aile tutumu ile çocuk, belli sınırlar içinde söz hakkı olduğunu, kuralların gerekçelerini öğrenir. Bu da güven duygusunu pekiştirir.
Ayrıca, çocuğun kendi kapasitesine uygun beklentilerle desteklenmesi, başkalarıyla kıyaslanmaması ve bireyselliğinin kabul edilmesi özgüven gelişimi için kritik öneme sahiptir.
Anne Babalara Öneriler
- Koşulsuz sevgi verin.
Çocuğunuza “yanlış yaptığında bile sevildiğini” hissettirin. Sevgi, özgüvenin en güçlü temelidir. - Küçük başarıları fark edin ve takdir edin.
Çocuğun yaptığı her küçük çaba değerli olmalı. Sadece sonuç değil, süreç de övülmelidir. - Sorumluluk verin.
Yaşına uygun görevler verin: odasını toplamak, sofraya yardım etmek, ödevini planlamak gibi… Bu sorumluluklar çocuğa katkı sağladığını ve yeterli olduğunu hissettirir. - Kıyaslamayın.
Her çocuk benzersizdir. Kardeşler ya da akranlarla kıyaslama, özgüveni zedeler. - Hata yapmasına izin verin.
Hataları onun gelişim yolculuğunun bir parçasıdır. Müdahale etmek yerine deneyimlerinden öğrenmesine destek olun. - Karar verme hakkı tanıyın.
Basit seçimlerden başlayarak (örneğin ne giyeceği, hangi oyunu oynayacağı), çocuğun kendi kararlarını almasına fırsat verin. - Dinleyin ve ciddiye alın.
Çocuğun duygu ve düşüncelerini önemseyin. Onu dinlediğinizi hissettirmek, değerli olduğunu anlamasına yardımcı olur. - Gerçekçi beklentiler oluşturun.
Çocuğun kapasitesinin üstünde beklentiler özgüveni kırar, çok düşük beklentiler ise gelişimini engeller.
Sonuç
Özgüven, çocuğun kendini değerli hissetmesi, sorumluluk alabilmesi ve hayatta kendi yolunu çizebilmesi için temel bir beceridir. Anne babaların en önemli görevi, çocuğun yanında koşulsuz bir destek ve güven unsuru olmaktır.
Unutmayın:
???? Özgüvenli çocuk, hata yapabileceğini bilen ama yine de denemekten vazgeçmeyen çocuktur.
