ÇOKLU ZEKA
“Başarısız çocuk yoktur, her çocuk için farklı zeka alanıyla becerisini gösterebileceği bir başarı alanı vardır”.
Çoklu zeka kuramı, 1983 yılında Gardner tarafından geliştirilmiştir. IQ testleri ön görülerek oluşturulan, geleneksel zeka kuramlarının sınırlı olmasının aksine Gardner çocuk ve yetişkinlerin sekiz farklı zeka türüne sahip olduğunu ileri sürmüştür. Daha sonra Gardner tartışma yaratsa da zeka alanları sayısını dokuza yükseltmiştir. Çoklu zeka kuramına göre; “Başarısız çocuk yoktur, her çocuk için farklı zeka alanıyla becerisini gösterebileceği bir başarı alanı vardır”.
Çoklu zeka kuramı yeni eğitsel yöntemlerin üretilmesi için ortaya atılmıştır. Gardner, buna dayanarak insan beyninin çoklu bir yapıya sahip olduğunu ve beyinde dilsel, görsel, sayısal, mimiksel ve diğer sembol sistemleri kullanılarak ayrı psikolojik işlemler gerçekleştiğini savunmaktadır. Ayrıca Gardner bu sistemlerin birbirleriyle uyum ve bütünlük içerisinde çalıştıklarını vurgulamaktadır.
Çoklu zeka kuramına göre; “Her çocuk özeldir ve çocukları herhangi bir prototipe sokmak yanlıştır.”
Gardner’ ın tanımladığı 9 zeka türü ise;
1.Sözel Dilsel Zeka
Yazı yazmada, okumada ve konuşmada yüksek beceri sahibi olmayı içerir. Dilsel zeka sahibi olan bireyler yeni bir dil öğrenmede ve onu iyi kullanmada yetkindirler. Yazarlar, şairler, avukatlar, politikacılar, gazeteciler, öğretmenler, çevirmenler bu zeka türüne sahip olan mesleklerdir.
2.Mantık Matematiksel Zeka
Geleneksel zeka tanımına en uygun zeka türüdür. Bireyin mantıksal düşünme sembol ve şekilleri yorumlama aralarındaki ilişkileri görebilme, bunları formüle edebilme, matematiksel hesaplamalar ve bilimsel gerçekleri ortaya çıkarma becerileri yüksektir. Matematikçiler, bankacılar, mühendisler, bilgisayar programcıları, analistler, bilim adamları, ticaret adamları bu zeka türüne sahip mesleklerdir.
3.Mekansal ve Görsel Zeka
Görsel sanatlarda, harita çizimlerinde, mimarlık, yer yön bulma, oyun geliştirme gibi obje ve mekanları farklı açılardan görebilme, onları yorumlayabilme ve tasarım konularında yüksek işlev sahibi olmayı içeren zeka türüdür. Mimarlar, ressamlar, grafik tasarımcılar, şehir planlamacıları, fotoğrafçılar, tasarımcılar, heykeltıraşlar bu zeka türüne uygun meslek gruplardır.
4.Bedensel Kinestetik Zeka
Bireyin bedenini en iyi şekilde kullanmasını ve tanımasını sağlar. Bu zeka türüne sahip bireyler bedenlerini çok iyi kullanarak bir çok problemi çözebilirler. İnce ve kaba motor beceriler, spor faaliyetleri, ritmik beden hareketleri, denge, hız ve koordinasyon becerileri çok gelişmiştir. Fizyoterapistler, atletler, sporcular, dansçılar, enstrüman sanatçıları bu zeka türüne sahip meslek gruplarıdır.
5.Müzikal Ritmik Zeka
Çevresinde duyduğu sesleri, tonları, ritimleri tanıma ve anlamlandırmada insan ve enstrüman seslerine karşı hassasiyet duyma bunları iyi kullanabilme gibi becerilere sahip olmayı sağlayan zeka türüdür. Müzisyenler, şarkıcılar, enstrüman yapımcıları ve tamircileri, vokal koçlar bu zeka türüne sahip mesleklerdir.
6.Sosyal Kişilerarası Zeka
Kişilerarası ilişki kurmada bu ilişkileri ve davranışları koordine etme ve yorumlama alanında başarılı, empati yeteneği güçlü beden dilini anlayıp iyi kullanabilen kitleleri yönetme becerisine sahip bireylerde görülen zeka türüdür. Psikologlar, politikacılar, öğretmenler, bakıcılar, satış danışmanları, yaşam koçları, bu zeka türüne sahip meslek gruplarıdır.
7.Öze dönük İçsel Zeka
Bireyin kendini tanıma duyumsama ve hedeflerini doğru koyabilme özyönetim becerisini sağlayan zeka türüdür. Bu zekaya sahip bireyler kendi problemlerini çözmede beceri sahibidirler.
8.Doğal zeka
Bireyin doğayı en iyi şekilde tanımasını ve onu en iyi şekilde kullanmasını sağlayan zeka türüdür. Bu zeka türüne sahip bireyler doğaya karşı duyarlıdır doğayla iç içe olmaktan hoşlanırlar. Biyologlar, avcılar, çiftçiler ve izciler bu zeka türüne sahip mesleklerdir.
9.Varoluşsal zeka
Bu zeka türü günümüzde yeni araştırılmaya başlanmıştır. İnsanın varoluşunu en iyi şekilde anlamlandırma ve sürdürebilme becerisine sahip olmasını işaret eder.
